بر اساس دو خوانش متفاوت از اسلام و شریعت اسلامی، دو اسلوب جدید در سلوک سیاسی نخبگان دینی مسلمان قابل مشاهده است. یک خوانش که معتقد به قابلیت آموزه‌های سیاسی اسلام بر اساس مبانی شریعت برای رفتار حکومتی سیاسی بوده و ن
گاهی ایدئولوژیک به آن دارد که در ادبیات سیاسی امروز به بنیادگرایی معروف است که در بسیاری موارد ریشه در جنبش‌ها و حرکت‌های اسلامی موجود در خاورمیانه دارد و خوانشی دیگر که با رد چنین قرائتی، رویکردی فرهنگی و تمدنی به اسلام دارد.
روسیه و آسیای میانه نیز بنابر همین الگو آبستن چنین تعارضی در رفتار سیاسی گروه‌های اسلامی حوزه سیاسی خود است. این مهم به ویژه در مرزهای سیاسی روسیه نمود بیتشری داشته و حکومت مرکزی توانسته است با تعامل خوبی که با رهبران اسلامی این کشور داشته، فعالیت گروه‌های بینادگرا را کنترل نماید.به طور مثال تاسیس شبکه تلویزیونی برای مسلمان و برگزاری تظاهراتی با عنوان "اسلام بر ضد تروریست" در همین راستا با حضور نمایندگان ادیان مختلف در مسکو در این چارچوب تعریف می شود.ماهیت انفجار های اخیر متروی مسکو به خوبی تاثیر خود را بر محافل دینی و سیاسی روسیه گذاشت به ویژه آنکه مسئولیت این حوادث را گروه های اسلامگرای این کشور بر عهده گرفتند.
به طور مثال شیخ "محمد کراچی" رئیس جمعیت اسلامی مسکو در واکنش به این اقدامات تروریستی گفته بود که در عملیات تروریتسی که حدود 40نفر را به کام مرگ برد، 6نفر مسلمان کشته شدند و تمامی مسلمانان مسئول این جنایات هستند و باید در مقابل آن بایستند. بسیاری، این عملیات‌های تروریستی را به اسلام ربط می‌دهند و ما می‌گوییم که این جنایات در هیچ دین و امتی وجود ندارد.
"خلیل ابراهیم ابوعون" از اعضای بارز «سازمان میراث اسلامی روسیه» نیز که در تظاهرات اخیر ضد تروریست در مسکو شرکت کرده بود تاکید کرد: "اسلام ربطی به تروریسم ندارد. وقتی من شنیدم که قرار است تظاهراتی بر ضد تروریسم برگزار شود به شدت از آن حمایت کردم و به نمایندگی از سازمان اسلامی روسیه و اقلیت‌های اسلامی کشور تاکید می کنم که تروریسم و خشونت جایی در اسلام ندارد. ما در یک ساختار و جامعه مدنی زندگی می کنیم و از این رو باید همواره بر اساس صلح رفتار نمائیم."
این تلاش گروه‌های اسلامی روسیه برای بری دانستن خود از گروه‌های بنیادگرا، تنها از آن نشأت می گیرد که رهبران اسلامی مسکو به واسطه زندگی در فضای جامعه مدنی روسیه، چنین برداشتی از اسلام را بر نمی‌تابند و رفتار مقامات مذهبی "مخاچ قلعه" را مغیار با برداشت خود از اسلام می دانند.مسلمانانی که بارها و بارها به ویژه پس از بازگشت دین به صحنه اجتماعی روسیه پس از فروپاشی حکومت اقتدارگرای "برژنف"، شان اجتماعی خود را تقریبا مساوی با مسیحیان ارتدوکس دانسته و این موقعیت را فرصتی مناسب برای عرض اندام اسلام بر مبنایی ساختاری و مدنی در روسیه می دانند.
امری که به باور رهبران داغستان مسامحه کارانه بوده و هیچ نشانی از اسلام واقعی ندارد. به ویژه آنکه اکثریت جامعه داغستان و چچن را مسلمانانی تشکیل می دهند که خاطره خوبی از حکومت مرکزی روسیه ندارد. و به دنبال بازپسگیری حقوق خود به عنوان مسلمان در دایره سیاسی داغستان هستند. تلاش هایی که به خوبی یادآور مبارزات "شیخ شامل داغستانی "رهبر سیاسی و نظامی و مذهبی جنبش ضد حکومت تزاری و همچنین مبارزات "شیخ منصور" و "قاضی مراد" در قفقاز است.
